ประเด็น – “เพราะจนก็เลยต้องกิน” คนฟิลิปปินส์กับชีวิตที่ไร้ทางเลือก ต้องกินอาหารขยะที่มาจากกองขยะจริง ๆ
ถ้าพูดถึงคำว่า “อาหารขยะ” หลายคนไม่เฉพาะแค่คนไทยคงนึกถึงอาหารที่แทบจะหาประโยชน์อะไรไม่ได้ มีแต่ไขมัน น้ำตาล เกลือ แถมแคลอรียังสูงปรี๊ด แต่ที่ฟิลิปปินส์ อาหารขยะหรือ “pagpag” ในภาษาตากาล็อก คืออาหารที่เก็บมาจากขยะจริง ๆ พูดง่าย ๆ ว่าเป็นเศษอาหารเหลือทิ้งจากร้านอาหารที่เก็บมาจากกองขยะ ก่อนจะมาทำความสะอาด จากนั้นก็เอามาผัด ทอด ต้ม ปรุงรสชาติใหม่ กลายเป็นอาหารจานใหม่ของคนยากจน
ผลสำรวจของสำนักงานสถิติฟิลิปปินส์ระบุว่าคนฟิลิปปินส์เกือบ 1 ใน 4 มีฐานะยากจน รายได้เฉลี่ยอยู่ที่เดือนละประมาณ 5,500 บาท หญิงคนหนึ่งเล่าว่าเธอมีรายได้จากการขาย pagpag วันละประมาณ 100 เปโซ (ประมาณ 65 บาท) “ฉันหาเลี้ยงปากท้องด้วยการขาย pagpag ตามถุงขยะมักจะมีอาหารเหลือทิ้งจากร้านอาหาร เราก็จะต้องคัดเอาส่วนที่ยังมีเศษเนื้อติดอยู่ เลือกส่วนที่ยังพอกินได้ ถ้ามีแต่กระดูกหรือว่าบูดแล้วก็ไม่เอา บางทีก็ต้องชิมดูว่าบูดหรือยัง”
ส่วนยายอีกคนที่ขาย pagpag เล่าว่า “เดิมยายขายผลไม้ ขายไม่ค่อยดี พอเปลี่ยนมาขาย pagpag ขายหมดทุกวัน ตอนแรกยายก็ห่วงเรื่องความสะอาดแต่ใคร ๆ ก็บอกว่าถ้าล้างดี ๆ ก็กินได้ ” คุณยายไม่ได้ออกไปคุ้ยหาเศษอาหารจากกองขยะเองแต่จะรับมาแบ่งใส่ถุงขาย ถุงละประมาณ 20-30 เปโซ (ประมาณ 13-19 บาท) ขึ้นอยู่กับว่าเศษเนื้อที่ติดกระดูกมีมากหรือน้อย
Morena Sumanda แม่ลูกสองที่อาศัยอยู่ในสลัมบอกว่าพวกเธอไม่มีทางเลือกอื่นและ pagpag ก็ดีกว่าอย่างอื่น “ด้วยฐานะที่เป็นอยู่ pagpag ช่วยให้เราประหยัดค่าใช้จ่ายได้ ถุงเดียวไม่กี่เปโซเลี้ยงคนทั้งบ้านให้อิ่มท้องได้แล้วเพราะจนก็เลยต้องกิน”
ผู้หญิงอีกคนบอกว่าถ้ารู้วิธีปรุงก็กินได้ปลอดภัย “คนที่กินแล้วป่วยก็เพราะไม่รู้จักวิธี ไม่ได้ล้างให้ดี pagpag เป็นอาหารเหลือทิ้ง เคยผ่านปากคนอื่นมาแล้ว แถมยังเคยรวมอยู่ในถุงเดียวกับขยะอื่นด้วย ต้องล้างแล้วก็ต้มก่อนถึงค่อยเอาไปผัด ไปทอด ใส่เกลือ น้ำตาล ปรุงรสชาติใหม่ ครอบครัวฉันกิน pagpag อาทิตย์ละครั้งสองครั้ง”
ถึงคนเหล่านี้จะเชื่อว่า pagpag กินได้เพราะผ่านการล้างและความร้อน แต่ก็มีความกังวลเรื่องความเสี่ยงต่อสุขภาพโดยเฉพาะสำหรับเด็ก เพราะอาจเป็นสาเหตุของโรคต่าง ๆ รวมถึงอาจทำให้ติดเชื้อแบคทีเรียที่ทำให้เกิดโรคทางเดินอาหาร
Melissa Alipalo ผู้เชี่ยวชาญด้านการพัฒนาสังคมและอาสาสมัครจากกองทุกชุมชนฟิลิปปินส์บอกว่า “สำหรับคนจน การต้องกินอาหารเหลือทิ้งจากคนอื่นเป็นเรื่องน่าอายแต่มันเป็นกลไกการอยู่รอดที่ต้องทำ”
