“Spo” จากคำว่า Sports มีความหมายว่ากีฬา ส่วน “Gomi” (ゴミ) แปลว่า ขยะ ในภาษาญี่ปุ่น รวมกันแล้วก็คือ กีฬาที่เกี่ยวกับขยะ และถ้าดูจากกติกาของกีฬาประเภทนี้ คำว่า SPOGOMI ก็จะแปลได้ว่า กีฬาแข่งเก็บขยะ
สมัยเด็กเราเคยเห็นคลิปในอินเตอร์เน็ตที่ผู้เข้าร่วมงานอีเว้นต์หนึ่งในประเทศญี่ปุ่นเดินเรียงแถวหน้ากระดาน เก็บขยะที่พื้น เปลี่ยนสนามขยะให้กลายเป็นที่โล่งและถนนที่สะอาดภายในเวลาไม่กี่นาที และเราคงเคยได้ยินมาบ้างว่า ประเทศญี่ปุ่นเป็นประเทศที่หาถังขยะยากและเป็นอีกหนึ่งประเทศที่ขยะถูกจัดระเบียบด้วยการแยกอย่างละเอียด
การเห็นภาพสังคมญี่ปุ่นที่เข้มข้นในเรื่องการจัดการขยะมาก ทำให้เรานึกไม่ออกว่า ต้องเห็นขยะเยอะแค่ไหน ถึงทำให้ใครสักคนลุกขึ้นมาผสมความชอบของตัวเองเข้าไปกับการสร้างพื้นที่ไร้ขยะ อย่างการ การวิ่งไปเก็บขยะไป จากกลายมาเป็นกีฬา Spogomi การแข่งขันเก็บขยะที่มีกติกาจริงจังเพื่อชิงแชมป์โลก หรือ World Cup
ต้นกำเนิดของ Spogomi เกิดจากที่ เคนอิจิ มัตสึชิตะ (Kenichi Matsushita) นักกิจกรรมสิ่งแวดล้อมที่ชื่นชอบการวิ่งเป็นชีวิตจิตใจ ได้เข้าร่วมแข่งขันวิ่งและพบว่าข้างทางระหว่างวิ่งมีขยะจำนวนมาก หลังจากเห็นภาพนั้นจึงเป็นจุดกำเนิดให้ การออกไปวิ่งออกกำลังของเขา เปลี่ยนจากวิ่งเฉยๆ เป็นวิ่งไปเก็บขยะไป และตามมาด้วยการจับเวลา
จากความชอบ กลายเป็นความสนุกที่มากขึ้น ก่อนที่จะมีความคิดว่า ‘สิ่งนี้เราไม่ควรทำคนเดียว’ แต่ถ้าเป็นสิ่งที่คนทั่วไปทำด้วยกัน มันจะช่วยเก็บขยะได้ทั้งประเทศ ทำให้มัตสึชิตะเดินหน้าหอบโปรเจ็กต์เดินสายคุยกับทั้งบริษัทเอกชน หน่วยงานรัฐ จนในที่สุดก็ได้เงินสนับสนุนจากแบรนด์เสื้อผ้า อย่าง Uniqlo มา 300 ล้านเยน
[ จะเป็นอย่างไร หากทุกประเทศมาร่วมมือกัน “แข่งขันเพื่อโลก” ]
จนนำมาสู่การกลายเป็นการแข่งขันและเป็นกีฬาอย่างเป็นทางการครั้งแรกในปี 2008 ที่ Spogomi ถูกจัดการแข่งขันขึ้นครั้งแรกในกรุงโตเกียว โดยมีผู้เข้าร่วมทั้งหมด 20 ทีม โดยจะมีกติกาก็คือ แข่งขันเป็นทีม ทีมละ 3 คน เวลาแข่งขัน 60 นาที วิ่ง หรือ เดินเก็บขยะตามเส้นทางที่กำหนด โดยแต่ละทีมจะมีกรรมการตามไปด้วย ก่อนที่จะเอาขยะที่เก็บได้มาแยกประเภทขยะให้ถูกต้อง เช่น ขวดพลาสติก กระป๋อง ขยะเผาได้ และ เศษบุหรี่ และชนะได้ด้วยการใครเก็บได้มากที่สุด คือผู้ชนะ! โดยการนับคะแนนจะนับตามน้ำหนักและประเภทขยะได้เก็บได้
ซึ่งอาจจะดูเหมือนกัน แต่จุดตัดอีกอย่างก็คือ หากเแยกขยะไม่ถูกประเภทก็เสี่ยงถูกตัดคะแนน ทำให้การแข่งขันนี้ไม่ใช่แค่การเข้าร่วม แต่ต้องมีการเตียมตัว ฝึกซ้อมด้วย จนในที่สุด 10 กว่าปีต่อมา ในปี 2022 ก็เกิดเป็นการแข่งขันเก็บขยะเพื่อชิงแชมป์โลกครั้งแรกในประวัติศาสตร์ เกิดเป็น “Spogomi World Cup” ในลักษณะ Tournament หลังจากที่กีฬาประเภทนี้ขยายไปทั่วทั้งญี่ปุ่น ตอนนี้ถึงเวลาที่จะกระจายไปสู่ทั่วทุกมุมโลกตามความตั้งใจแรกของมัตสึชิตะ
ก่อนที่ Spogomi World Cup 2023 จะเป็นอีกหนึ่งจุดเปลี่ยนสำคัญ ที่จัดขึ้นที่ชิบูยา กรุงโตเกียว ประเทศญี่ปุ่น โดยมีทีมจาก 21 ประเทศเข้าร่วมเพื่อชิงแชมป์โลก ซึ่งรวมถึงประเทศไทยด้วย ที่มีการจัดการแข่งขันเก็บขยะครั้งแรกในไทยขึ้นเพื่อหาแชมป์ตัวแทนประเทศไทยไปแข่งในระดับโลก
โดย Spogomi ครั้งแรกในไทย จัดขึ้นในวันที่ 2 กรกฎาคม 2566 (2023) ที่ใจกลางเมืองกรุงเทพ พาร์ค สยามพารากอน ซึ่งมีผู้เข้าแข่งขันร่วมทั้งหมด 60 ทีม กว่า 180 คน ซึ่งสามารถรวมขยะจากการแข่งขันได้ทั้งหมดที่เก็บ 60 นาที ได้กว่า 170 กิโลกรัม โดยผู้ชนะคือ ทีม MJ ที่สามารถเก็บขยะได้ 17,778 กรัมคิดเป็นคะแนนทั้งหมด 2,572.2 คะแนน และได้เป็นตัวแทนประเทศไทยไปแข่งขันใน “SPOGOMI World Cup 2023” ที่โตเกียว
ส่วนประเภทขยะที่นักกีฬาและผู้เข้าแข่งขันสะท้อนว่าเก็บยาก และมีจำนวนมากก็คือ ก้นบุหรี่ โดยเฉพาะที่ติดอยู่ตามซอกระหว่างทางเท้า ตามต้นไม้ และรางน้ำ ซึ่งมีความเสี่ยงที่จะถูกพัดลงสู่แหล่งน้ำ และกลายเป็นขยะทะเลได้ และยังเป็นอีกสาเหตุหนึ่งที่สะท้อนว่า ‘ทำไมฝนตกแล้วน้ำท่วมกรุงเทพ’ และนอกจากนี้สิ่งที่พบเยอะรองลงมาจากการรีวิวของนักกีฬาคือ ขวดพลาสติกและขวดแก้ว
Spogomi ครั้งแรกในประเทศไทยจึงไม่ใช่แค่กีฬาเก็บขยะ แต่มันคือ การสร้างแรงบันดาลใจ และ เคลื่อนไหวเพื่อโลก อย่างจริงจังในชุมชนคนรุ่นใหม่ โดยที่ปีนี้เองก็เพิ่งผ่านการแข่งขันเพื่อหาผู้ท้าชิง Spogomi World Cup 2025 วันที่ 13 กรกรฎาคม 2568 (2025) ที่ผ่านมา ซึ่งมีประเทศที่เข้าร่วมกว่า 30 ประเทศทั่วโลก
