จากกรณีมีรายงานข่าวจากที่ประชุมคณะกรรมการการเลือกตั้ง (กกต.) ไม่เห็นชอบแผนงานจัดทำโปรแกรมการรับสมัคร ส.ส.แบบออนไลน์ และการรายงานผลการเลือกตั้ง ส.ส.อย่างไม่เป็นทางการ ตามที่สำนักงาน กกต.ประสาน และได้รับความร่วมมือจากสถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกล้าเจ้าคุณทหารลาดกระบัง (สจล.) ข่าวที่อ้างอิง
จนทำให้ในการประชุมสภาผู้แทนราษฎรในวันที่ 12 ม.ค. 66 ส.ส.หลายคนได้สอบถามนายแสวง บุญมี เลขาธิการ กกต. เพื่อให้ชี้แจงความชัดเจนถึงรายงานผลการเลือกตั้งอย่างไม่เป็นทางการว่า สรุปการเลือกตั้งใหญ่ครั้งต่อไปที่กำลังจะเกิดขึ้นจะยังมี “ระบบนับคะแนนอย่างไม่เป็นทางการ” หรือไม่
โดย นายแสวง เลขาธิการ กกต.ได้ชี้แจงต่อสภาผู้แทนราษฎร เรื่องการเลือกตั้งใหญ่ครั้งต่อไปว่า แม้สำนักงาน กกต. จะไม่มี “รายงานผลคะแนน” เสนอให้กกต. แต่ทางสำนักงาน กกต. ได้แจ้งต่อ กกต. แล้วว่า จะทำรายงานผลคะแนนเหมือนเดิม โดยเน้นความถูกต้อง รวดเร็ว
“ประชาชนก็จะได้ทราบผลคะแนนที่ถูกต้องและรวดเร็วเหมือนเดิม โดยเราก็มีระบบและมีวิธีการที่จะรองรับ วิธีการที่จะอำนวยความสะดวกให้ประชาชนได้ทราบผลเลือกตั้งได้อย่างไม่เป็นทางการเหมือนเดิม และเน้นที่ความถูกต้องและรวดเร็วด้วย ในส่วนนี้จะแสดงถึงความโปร่งใสของสำนักงานฯ และกกต. ด้วย”
เลขาธิการกกต. ยังได้ตอบ ส.ส.ที่สงสัยถึงเวลาที่คาดการณ์ว่าจะรู้ผลนับคะแนนเลือกตั้งอย่างไม่เป็นทางการ โดยอธิบายว่า หลังปิดหีบเลือกตั้งในเวลา 17.00 น. ก็จะเริ่มกระบวนการนับคะแนนด้วยการเช็กบัตรเลือกตั้งกับผู้มีสิทธิเลือกตั้งที่มาลงคะแนนตรงกันหรือไม่ จากนั้นก็เริ่มนับคะแนน คาดว่าคะแนนจะเริ่มไหลเข้ามาในเวลา 18.00 น. แต่ละหน่วยเลือกตั้ง เฉลี่ย 700 คนต่อหน่วย การนับคะแนนน่าจะเสร็จสิ้นในเวลาประมาณ 3-4 ทุ่ม (21.00 – 22.00 น.) ผลคะแนนอย่างไม่เป็นทางการก็จะเริ่มวิ่งตั้งแต่คะแนนเข้าไปจนถึงไม่เกิน 95 เปอร์เซ็นต์ ก็น่าจะทำให้เห็นแนวโน้มผลคะแนนทั้ง ส.สแบบแบ่งเขต และแบบรายชื่อ หากที่หน่วยเลือกตั้งไม่มีปัญหาอะไร
อย่างไรก็ตามที่มีกระแสข่าวก่อนหน้านี้ว่าการเลือกตั้งใหญ่ครั้งต่อไป กกต.จะไม่ทำระบบรายงานผลนับคะแนนอย่างไม่เป็นทางการ สำนักข่าว TODAY เลยสัมภาษณ์ ดร.สติธร ธนานิติโชติ ผู้อำนวยการสำนักนวัตกรรมเพื่อประชาธิปไตย สถาบันพระปกเกล้า ถามถึงความสำคัญของ “ระบบรายงานผลนับคะแนนเลือกตั้งอย่างไม่เป็นทางการ”
ดร.สติธร ธนานิธิโชติ
โดย อ.สติธร บอกว่า ระบบรายงานผลนับคะแนนเลือกตั้งอย่างไม่เป็นทางการ เป็นระบบติดตาม ตรวจสอบ การนับคะแนน ที่ผู้มีสิทธิเลือกตั้งลงคะแนนเสียงไปแล้วนั้นถูกต้องตกหล่นหรือไม่ และยังสร้างความตื่นตัวให้ประชาชนที่สนใจติดตามผลการเลือกตั้ง
ซึ่งถ้าถามว่า หากไม่มีระบบนี้จะเป็นอะไรหรือไม่ ก็ต้องบอกว่า ความจริงแล้วไม่ใช่หน้าที่ของสำนักงาน กกต. เพราะมีหน้าที่รายงานผลอย่างเป็นทางการเท่านั้น ระบบรายงานผลนับคะแนนเลือกตั้งอย่างไม่เป็นทางการ เป็น “ของแถม” ที่กฎหมายไม่ได้บังคับให้ทำ แต่เป็นของแถมที่ปกติก็ทำให้กัน เพื่อยืนยันความโปร่งใสในการทำงานของตัวเอง ถ้าทำสิ่งนี้ก็จะแสดงให้ประชาชนเห็นว่า จัดการเลือกตั้งได้อย่างสุจริต และเที่ยงธรรม สมกับคำขวัญของตัวเอง แสดงถึงความโปร่งใส ยอมให้ตรวจสอบ แต่ถ้าไม่อยากโปร่งใส ก็ไม่ต้องทำ
ส่วนที่เลขาธิการ กกต. ชี้แจงต่อสภาฯ ว่า สำนักงานกกต. จะไม่รายงานผลคะแนนให้ กกต. แต่จะรายงานให้ประชาชนทราบแทน อ.สติธร กล่าวว่า การชี้แจงเช่นนี้หมายความว่าจากการประชุมกกต. อาจจะไม่ต้องการผลนับคะแนนอย่างไม่เป็นทางการ แต่สำนักงานกกต. อาจจะมองว่าตัวเองมีหน้าที่ให้ความรู้ความเข้าใจกับประชาชนในเรื่องประชาธิปไตยและการเลือกตั้ง ก็จะมีการรายงานผลการเลือกตั้งอย่างไม่เป็นทางการให้ประชาชนทราบ
“ถ้าตอบในสภาฯ แบบนี้ยังพอคาดหวังได้ว่าสำนักงานฯ ก็คงจะหาวิธีการรายงาน ซึ่งก็ไม่บังคับรูปแบบนะ เพราะจริงๆ ทุกวันนี้ เขาก็รายงานด้วยวิธีมีบอร์ดอยู่ที่เขตเลือกตั้ง เอาคะแนนไปรวมก็มีสกอร์บอร์ดแปะ ก็ถือว่ารายงานแล้ว แต่คงจะไม่เรียลไทม์เท่าที่สื่ออยากได้ เพราะต้องแยกเป็นสองส่วน การรายงานผลรายงานช้าก็ได้ เช่น 3 ชั่วโมงหลังปิดหีบค่อยเริ่มรายงาน กับการปิดหีบปุ๊บน่าจะพอได้รู้ความเคลื่อนไหวของคะแนนแล้ว ซึ่งคำตอบวันนี้ยังไม่ได้บ่งชี้ว่าจะได้สิ่งนี้ เพราะการรายงานผลอย่างไม่เป็นทางการผ่านไป 1 วันก็ยังทำได้ ตื่นเข้ามาค่อยบอกก็ได้” ผอ.สำนักนวัตกรรมเพื่อประชาธิปไตยฯ ระบุ
