เมื่อ ‘ซอฟต์พาวเวอร์’ เป็นยุทธศาสตร์ที่ต้องใช้เวลา แต่การเปลี่ยนขั้วการเมือง อาจทำให้การสนับสนุนชะงักลง แล้ว ‘THACCA’ จะไปอย่างไรต่อ ในเมื่อยังไม่ได้เป็นหน่วยงานของรัฐอย่างเป็นทางการ แต่ที่ผ่านมาก็ได้สร้างผลงานในการพัฒนาอุตสาหกรรม
รายการ HEADLINE สำนักข่าว TODAY พูดคุยกับ ม.ร.ว.เฉลิมชาตรี ยุคล อดีตคณะกรรมการยุทธศาสตร์ซอฟต์พาวเวอร์แห่งชาติ ถึงทิศทางของอุตสาหกรรมภาพยนตร์ไทยในวันที่ไร้นโยบายซอฟต์พาวเวอร์
[2 ปีผ่านมา THACCA ทำอะไรบ้าง]
ตลอดระยะเวลา 2 ปี ‘ซอฟต์พาวเวอร์’ ซึ่งเป็นหนึ่งในนโยบายหลักของพรรคเพื่อไทย ได้ถูกขับเคลื่อนโดย ‘คณะกรรมการยุทธศาสตร์ซอฟต์พาวเวอร์แห่งชาติ’ ซึ่งทำบทบาทหน้าที่ระหว่างการจัดตั้ง ‘THACCA’ อย่างเป็นทางการผ่านการออกกฎหมาย
ม.ร.ว.เฉลิมชาตรี ยุคล อดีตประธานคณะอนุกรรมการขับเคลื่อนอุตสาหกรรมภาพยนตร์ ละคร ซีรีส์ สารคดี และแอนิเมชัน เล่าย้อนให้สำนักข่าว TODAY ฟังว่าการร่วมมือกันของภาคส่วนต่างๆ ทั้งกระทรวงพาณิชย์ กระทรวงการท่องเที่ยวและกีฬา กระทรวงวัฒนธรรมและกระทรวงต่างประเทศ ทำให้สามารถส่งหนังไทยและทีมงานผู้สร้างสรรค์ได้เดินทางไปสร้างชื่อเสียงต่างประเทศได้กว่า 24 ประเทศ
หนึ่งในเป้าหมายของ THACCA คือการพัฒนาบุคคลากร ทำให้ได้มีการพัฒนาหลักสูตรผ่านแอป ‘ทางรัฐ’ กว่า 32 วิชาจากผู้กำกับและคนทำงานเก่งๆ ที่ให้ผู้สนใจศึกษาด้านการทำภาพยนตร์ ได้มาเรียนออนไลน์ฟรี ในขณะที่การจัด ‘Film Camp’ ก็ได้เกิดขึ้นทั่วประเทศกว่า 112 โรงเรียน
“การที่เราจะไปสร้างคนทำหนังในภูมิภาคทุกๆ ที่ที่มีความรักหนัง มีความเข้าใจในแกรมมาหรือไวยากรณ์ภาพยนตร์เนี่ยมันสำคัญนะ ซึ่งไม่ได้เกิดวันนี้พรุ่งนี้เสร็จ ได้หนังสั้นมา หนังสั้นเรื่องนั้นต้องได้รางวัลเลย ไม่ใช่ แต่เราทำให้เขาเดินหน้าในพื้นที่ของเขาได้” คุณชายอดัม กล่าว
การสร้างพื้นที่ฉายผลงานภาพยนตร์ก็เป็นเรื่องที่สำคัญ โดยในช่วงปีที่ผ่านมาคณะทำงานได้สนับสนุนให้เกิดการจัดตั้งโรงภาพยนตร์อิสระกว่า 5 โรง เพื่อหวังให้เกิดทางเลือกในการรับชมภาพยนตร์ที่หลากหลายมากยิ่งขึ้น แต่อย่างไรก็ตามการแก้ไขกฎหมาย ‘Micro Cinema’ ยังคงไม่สำเร็จ และเป็นสิ่งที่ ม.ร.ว.เฉลิมชาตรี หวังให้รัฐบาลใหม่ดำเนินการตรงนี้ต่อ
นอกจากนั้นแล้วยังมีการจัดงาน ‘Thai Content Experience’ ที่ทำเอาทุกภาคส่วนของอุตสาหกรรมมารวมกัน มีผู้เข้าร่วมงานกว่า 40,000 คนใน 3 วัน รวมไปถึงมีการการสนับสนุนงานประกาศรางวัล และการจัดเทศกาลภาพยนตร์ขนาดเล็ก เช่น เทศกาลหนังเมืองแคน Chiang Mai International Fantastic Film Festival เทศกาลหนังสั้นโลกป่วย เราต้องเปลี่ยน (CCCL Film Festival) และอื่นๆ เพื่อเปิดพื้นที่ให้ภาพยนตร์เฉพาะกลุ่มอีกด้วย
[รายได้-โอกาสที่เข้าประเทศ]
การปรับนโยบายการคืนภาษีสำหรับการให้กองถ่ายภาพยนตร์ต่างประเทศ เข้ามาใช้พื้นที่ถ่ายทำให้ประเทศไทย หรือ Rebate เป็นสูงสุด 30% และไม่มีเพดาน ม.ร.ว.เฉลิมชาตรี ระบุว่าใน 6 เดือนแรกของปีที่แล้วสามารถทำภาษีเข้าประเทศได้ 3,000 ล้านบาท สามารถดึงดูดกองถ่ายระดับหนังฟอร์มยักษ์เข้ามาถ่ายทำ เกิดการจ้างงาน และเป็นการกระจายรายได้สู่อุตสาหกรรมอื่นๆ เช่น โรงแรม ร้านอาหาร
การที่กองถ่ายภาพยนตร์ต่างประเทศเข้ามาทำงานรวมกับคนทำงานในประเทศไทย กลายเป็นโอกาสพัฒนาศักยภาพของบุคลากรไทยด้วย โดยจะได้รับการถ่ายทอดงานและทัศนคติการทำงานแบบสากล ซึ่งจะส่งผลต่อการผลักดันข้อเรียกร้องในคนทำงานในไทยได้ขับเคลื่อนมากยิ่งขึ้น เช่นเรื่องชั่วโมงการทำงาน
แม้ว่าจะหลายประเทศอาจใช้วิธีการดึงดูดกองถ่ายภาพยนตร์ต่างชาติให้เข้ามาถ่ายทำ ด้วยการใช้นโยบายคืนภาษี แต่ในสายตาของ ม.ร.ว.เฉลิมชาตรี เห็นว่าประเทศไทยมีความพร้อมและความสามารถในการดึงดูดมากกว่าแค่นโยบาย Rebate โดยเฉพาะความสามารถของคนทำงาน
“Policy เป็นแค่ส่วนกระตุ้นแรก เป็นเครื่องปั๊มแรก แต่การปั๊มหัวใจอย่างยาวนาน มันมาจากแรงของทุกๆ คน ซึ่งเรามีของดีเยอะกว่าที่คุณคิดเยอะ เรามีทีมทำงานเยอะมาก เราสามารถ gather (รวบรวม) ของอุปกรณ์ได้เยอะมาก เราสามารถซ่อมอุปกรณ์ได้อย่างรวดเร็ว เรามีสนามบินอยู่ทั่วทุกที่ เราบินไปไหนมาไหนได้ เรามี International Airport บนล่างซ้ายขวานะครับ เราสามารถ shipping (ขนส่ง) ของได้อย่างรวดเร็ว มี port มีทุกอย่างนะครับ มีระบบศุลกากรที่แม่น หลายๆประเทศที่เป็นประเทศ Third World Country ยากกว่าเรามาก” ม.ร.ว.เฉลิมชาตรี ระบุถึงจุดแข็งของไทย
[หนุนหนังไทย ไม่ควรเป็นเรื่องขั้วการเมือง]
บทบาทของ ‘THACCA’ ที่วางเอาไว้ ม.ร.ว.เฉลิมชาตรี มองว่ามีประโยชน์ในการเป็นศูนย์กลางบริหารจัดการนโยบายและอัปเดตให้เท่าทันโลกตลอดเวลา เป็น Think Tank แต่เมื่อไม่มีแล้วก็ไม่ได้หมายความว่าไม่ควรสนับสนุนด้านนี้อีกเลย การผลักดันซอฟต์พาวเวอร์จำเป็นต้องได้รับการสนับสนุนอยู่ดี รวมไปถึงยังมีงบประมาณที่ได้รับอนุมัติไปแล้วยังคงใช้ดำเนินการต่อได้อยู่
แม้ ‘พ.ร.บ.THACCA’ จะถูกผลักดันจากพรรคเพื่อไทย แต่ ม.ร.ว.เฉลิมชาตรี ชี้ให้เห็นว่าพรรคอื่นๆ ก็มีกลไลในการผลักดันอุตสาหกรรมภาพยนตร์ไทยเช่นกัน อย่างพรรคก้าวไกล (พรรคประชาชนในปัจจุบัน) ก็มีกลไลเป็นแบบ Council (ที่ปรึกษา) ของพรรคภูมิใจไทยแม้ยังไม่ได้มีเป็น Cultural Policy ชัดเจน แต่ก็มีกลไกของกระทรวงซึ่งมีหน่วยงานรับผิดชอบอยู่แล้ว ส่วนในเรื่องการแก้ไขกฎหมายต่างๆ ก็สามารถใช้กลไกสภาได้
ม.ร.ว.เฉลิมชาตรี ระบุว่าควรแยก “การเมือง” ออกไปจากการทำงานนโยบายก่อน หากพรรคหนึ่งทำ A แล้วพรรคที่มาต่อเลือกไปทำ B แทน ม.ร.ว.เฉลิมชาตรี มองว่าล้าสมัย และประเทศไทยในรอบ 20 ปีที่ผ่านมาก็นำมาปนกันหลายหน ควรจะแยกออกไป หากทำงานแล้วงานดีพรรคได้หน้า หากพรรคสนับสนุนได้ดีอุตสาหกรรมก็ได้ประโยชน์ มันควรเป็นแบบนี้มากกว่า
“ณ วันนี้ มี THACCA หรือไม่มี THACCA ผมไม่แคร์เลยนะ แต่อุตสาหกรรมจะส่งเสียงในสิ่งที่เขารู้สึกว่าเขาเสียไปหรือเขาได้รับประโยชน์หรือยัง องค์กรต่างๆ บริษัทต่างๆ เป็นพันพันบริษัทในประเทศไทยคุณส่งเสียงมั้ยว่าคุณได้ประโยชน์หรือเสียประโยชน์ ถ้าคุณคิดว่าคุณไม่ได้ประโยชน์ก็ช่างมัน มันถือว่าลืมไปเถอะ THACCA ไม่มีประโยชน์อันใด แต่ถ้ามันมีประโยชน์ ซึ่งถ้าใครไปแอบอ่านตามอินเทอร์เน็ตทั้งหมด ทั้งคนที่เขาถกเถียงกันตามโพสต์ต่างๆ เราก็จะเห็น ผมไม่ได้พูดเองในฐานะคนทำงาน” คุณชายอดัม กล่าว
อดีตประธานคณะอนุกรรมการขับเคลื่อนอุตสาหกรรมภาพยนตร์ ละคร ซีรีส์ สารคดี และแอนิเมชันผู้นี้ ชี้ให้เห็นว่าการทำงานครั้งนี้เป็นการต่อสู้ระยะยาว แม้ในช่วงรอบ 20-30 ปีที่ผ่านมา คนในอุตสาหกรรมจะสูญเสียความเชื่อมั่นในประชาธิปไตย แต่วันหนึ่งรู้สึกว่าประชาธิปไตยเริ่มกลับมาทำงานตามกลไกที่มันควรจะเป็น จึงเป็นสาเหตุให้ทุกๆ คนเริ่มรวมตัวกัน
การก่อตั้งสมาคมยิบย่อยในอุตสาหกรรมภาพยนตร์ไทยเริ่มทยอยมีให้เห็นเพิ่มมากขึ้น ม.ร.ว.เฉลิมชาตรี มองว่าการรวมตัวกันเช่นนี้จะเป็นการส่งเสียงที่แข็งแรงได้ ตราบใดที่เป้าหมายมองถึงผลลัพธ์เป็นสำคัญ เมื่อเป้าหมายต้องการให้สิ่งเหล่านี้เกิดขึ้นได้จริง ก็มีหลายวิธีโดยไม่จำเป็นต้องใช้ THACCA ก็ได้ เพราะ Think Tank มีได้หลายแบบ
“เราแค่จุดไฟในตัวของพวกเขา แค่ 2 ปีนี้เราจุดไฟ ตอนนี้ไฟมันลุกแล้ว เดี๋ยวดูว่าไฟจะมอดเร็วไม่เร็วว อันนี้เดี๋ยวผมรอดู” คุณชายอดัม กล่าวทิ้งท้าย
