ตลอดระยะเวลากว่า 15 ปี นับตั้งแต่ที่โครงการประกันสุขภาพถ้วนหน้า หรือที่เคยรู้จักกันในชื่อ “30 บาท รักษาทุกโรค” เริ่มต้นขึ้น ข้อวิพากษ์วิจารณ์หนึ่งที่มีออกมาให้ได้ยินบ่อยๆ ก็คือ “เพราะรักษาฟรีแบบนี้ คนไทยเลยไม่ดูแลสุขภาพ” แต่จากงานวิจัยซึ่งได้วิเคราะห์ข้อมูลสุขภาพและพฤติกรรมจริงของคนไทย พบว่าความเชื่อดังกล่าวไม่เป็นความจริง
และที่จริงแล้ว การมีหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้ายังทำให้คนไทยดูแลสุขภาพมากขึ้น อีกทั้งยังไม่พบหลักฐานเลยว่าการมีโครงการดังกล่าว ส่งผลให้คนไทยมีพฤติกรรมที่ส่งผลเสียต่อสุขภาพเพิ่มขึ้น
งานวิจัยเรื่อง The impact of Universal Health Coverage on health care consumption and risky behaviours: evidence from Thailand ได้นำข้อมูลสุขภาพและพฤติกรรมของคนไทย (จากฐานข้อมูลการสำรวจอนามัยและสวัสดิการ โดยสำนักงานสถิติแห่งชาติ) มาวิเคราะห์เปรียบเทียบ ว่ากลุ่มคนไทยที่ได้รับการคุ้มครองจากโครงการ 30 บาทรักษาทุกโรคนั้น มีพฤติกรรมด้านสุขภาพเปลี่ยนไปอย่างไรหลังจากมีโครงการฯ เทียบกับในช่วงก่อนมีโครงการซึ่งคนกลุ่มนี้ไม่มีหลักประกันด้านสุขภาพใดๆ เลย
งานวิจัยชิ้นดังกล่าวพบว่าคนไทยที่ได้รับสิทธิ์รักษาพยาบาลตามโครงการฯ มีพฤติกรรมเปลี่ยนไปดังนี้
1. ไปหาหมอเพื่อตรวจสุขภาพประจำปีบ่อยขึ้น โดยเฉพาะในกลุ่มผู้หญิง ซึ่งอาจช่วยให้สามารถตรวจพบเจอโรคได้เร็วขึ้นและวินิจฉัยโรคได้ตรงขึ้น และอาจส่งผลช่วยลดค่าใช้จ่ายด้านสุขภาพในอนาคตลง
2. แอดมิดเป็นผู้ป่วยในเพิ่มขึ้น 2%
3. ไปหาหมอแบบเป็นผู้ป่วยนอกเพิ่มขึ้น 13%
4. รายจ่ายค่าหมอค่ายาลดลงอย่างมาก โดยเฉพาะในกลุ่มผู้ชาย ซึ่งลดลงเฉลี่ยคนละกว่า 7,800 บาท/ปี
5. ดื่มเหล้าเบียร์ไม่เปลี่ยนแปลง แต่สูบบุหรี่ลดลง อย่างไรก็ตาม พฤติกรรมการสูบบุหรี่ที่ลดลงนี้ อาจเกิดจากปัจจัยอื่นๆ ที่ไม่ใช่โครงการประกันสุขภาพถ้วนหน้า เช่น การที่ประเทศไทยมีการรณรงค์ให้เลิกสูบบุหรี่อย่างแข็งขัน
ทั้งหมดนี้ตีความได้ว่า การมีระบบหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้าส่งผลให้คนไทยดูแลสุขภาพตัวเองดีขึ้น เห็นได้จากการไปหาหมอเพื่อตรวจสุขภาพประจำปีบ่อยขึ้น อีกทั้งยังไม่พบว่าการมีสิทธิ์รักษาพยาบาลฟรีเช่นนี้ จะส่งผลให้คนไทยมีพฤติกรรมด้านสุขภาพแย่ๆ เช่น สูบบุหรี่ ดื่มเหล้า หรือเมาแล้วขับ เพิ่มขึ้นแต่อย่างใด
สำหรับข้อเท็จจริงที่ว่าคนไทยไปหาหมอบ่อยขึ้นหลังจากมีระบบประกันสุขภาพถ้วนหน้า อาจตีความได้ว่าในช่วงก่อนที่จะมีระบบหลักประกันสุขภาพ ผู้ป่วยบางส่วนอาจเลือกไม่ไปหาหมอ เนื่องจากไม่มีกำลังทรัพย์ การมีระบบประกันสุขภาพถ้วนหน้าจึงไม่ได้ทำให้คนไทยหาหมอมากเกินจำเป็น แต่ทำให้คนไทยได้หาหมอตามที่จำเป็นอย่างไม่ขัดสนมากกว่า
ที่มา: http://spiral.imperial.ac.uk/bitstream/10044/1/11200/4/Ghislandi%202013-03.pdf
ติดตามข่าวที่น่าสนใจได้ที่ workpointnews.com
Facebook / facebook.com/WorkpointNews/
Instagram / instagram.com/workpointnews/
Twitter / twitter.com/WorkpointShorts
