ประเด็นคือ – นักวิเคราะห์ต่างชาติมองว่ามีเพียงการเจรจาสันติภาพเท่านั้นที่จะช่วยให้ไทยรอดจากจีฮัดได้
เมื่อพูดถึงความรุนแรงจากฝีมือกลุ่มก่อความไม่สงบชาวมุสลิม สื่อทั่วโลกมุ่งมองแต่โลกอาหรับ ไม่มีใครจับจ้องมาที่ไทยเพราะไม่คิดว่าไทยเข้าไปอยู่ในวงจรของสงครามศาสนาหรือจีฮัด
รายงานที่ออกโดยกลุ่มวิกฤติโลก (International Crisis Group) เมื่อเดือนพฤศจิกายนที่ผ่านมา นำเสนอหลายแง่มุมเกี่ยวกับสถานการณ์ความไม่สงบทางใต้ของไทยว่า “ถึงตอนนี้จะยังไม่มีหลักฐานบ่งชี้ว่านักรบจีฮัดอยู่ในกลุ่มผู้ก่อความไม่สงบ แต่ก็มีความวิตกกังวลเรื่องก่อการร้าย ใช่ว่าความกังวลนี้จะไม่มีเหตุผลแต่หลงประเด็น สิ่งที่ควรทำคือไม่ปกปิดและหาข้อยุติ”
Rohan Gunaratna หัวหน้าศูนย์นานาชาติเพื่อการวิจัยความรุนแรงทางการเมืองและการก่อการร้ายยอมรับว่า “แม้จะมีการพูดกันเรื่องสงครามศาสนาจีฮัดทั่วโลก แต่ความขัดแย้งทางใต้ของไทยส่วนใหญ่ยังเป็นประเด็นระดับพื้นที่ เป็นการต่อสู้ในลักษณะชาตินิยมทางชาติพันธุ์ที่มีเรื่องของศาสนาเข้ามาทับซ้อน”
เช่นเดียวกับกลุ่มวิกฤติโลกที่มองว่าสถานการณ์ความไม่สงบในไทยยังไม่ใช่จีฮัด “แกนนำกลุ่มที่เคลื่อนไหวก่อความไม่สงบในไทยไม่ได้ฝักใฝ่กลุ่มไอซิสหรือกลุ่มอัลไกด้าเพราะคิดว่าการเชื่อมโยงกับผู้ก่อการร้ายสากลจะไม่เป็นผลดีต่อเป้าหมายของตัวเอง” เห็นได้จากลักษณะการเคลื่อนไหวที่ต่างกันอย่างสิ้นเชิง ผู้ก่อความไม่สงบทางใต้ของไทยมักใช้วิธีปิดข่าวซึ่งตรงข้ามกับผู้ก่อเหตุในอิรักและซีเรียที่มักหาทางเผยแพร่ความเคลื่อนไหวของพวกตนให้คนโลกรับรู้ ผู้ก่อเหตุทางใต้ของไทยมีแค่เป้าหมายระดับประเทศจึงต้องการแค่การสนับสนุนจากชุมชนท้องถิ่น
แต่พื้นที่ทางใต้ของไทยก็ยังเสี่ยงต่อการขยายตัวของอิทธิพลแนวคิดจีฮีด ทั้งจากปัจจัยที่ว่าคนมุสลิมนิกายซุนนีเป็นคนกลุ่มน้อยในประเทศแต่เป็นคนส่วนมากในพื้นที่ เหตุการณ์ความไม่สงบเกิดขึ้นพร้อมกับเรื่องเล่าเกี่ยวกับการเข้ายึดครองดินแดนโดยผู้รุกรานที่ไม่ใช่คนมุสลิม และความขัดแย้งที่ยืดเยื้อท่ามกลางการใช้กำลังเข้าปราบปราม
“มีเพียงการเจรจาสันติภาพเท่านั้นที่จะช่วยให้ไทยรอดพ้นจากจีฮัดได้” หากการเจรจาไม่เกิดขึ้น ไทยอาจต้องเผชิญกับสถานการณ์ความไม่สงบที่ยืดเยื้อยาวนานนับสิบๆ ปีคล้ายกับที่เกิดขึ้นในหลายประเทศ
